Blockchain, tiền điện tử, công nghệ 4.0… Hằng hà sa số những khái niệm mới bắt buộc con người phải ngày càng thích nghi nhiều hơn với một núi thông tin đồ sộ và lượng kiến thức ngỡ đâu phải mất vài mươi năm mới có thể nắm bắt được kịp.
Và khi mà mọi người vẫn còn đang loay hoay, mò mẫm một cách hết sức chăm chỉ để có thể khai thác một cách tối đa hóa đối với tiềm năng của ngành công nghiệp 4.0 ở hiện tại, thì đâu đó có bóng dáng của một “Nhà Cách Mạng”, với một tầm nhìn sâu rộng trong ngành này nói chung và tiền điện tử nói riêng, cũng như với một tư duy thú vị cùng với một câu hỏi hết sức vĩ mô: “Làm thế nào để tiến hóa hơn nữa về blockchain và ngành công nghiệp này!”. Tôi đang nói về Tony Tran.
TONY TRAN – ĐÔI NÉT CHO CÂU HỎI: “ANH LÀ AI?”
Sự thú vị bắt đầu từ những dòng đầu tiên, khi tôi tự hào nhận ra cả tôi và anh đều là con chung uống cùng một dòng sông Cửu Long huyền thoại. Anh lớn lên ở một lán tre, trong một gia đình ba nam một nữ.
Nhập cư qua Mỹ vào năm 9 tuổi, với một cơ duyên kỳ lạ với chiếc máy vi tính, anh thân thiết với bàn phím, từng con chữ con số nhảy nhót trên màn hình trước khi rành rọt trong giao tiếp bằng Tiếng Anh. Ở một độ tuổi còn rất trẻ, và khi quá thân thuộc với một thứ có tiềm năng khó mà tưởng tượng được như máy vi tính, anh rất nhanh chóng tìm ra được niềm vui – đúng hơn là đam mê của chính bản thân mình. Tìm tòi trong bóng tối và đơn độc, anh viết ra những mã trang web và những bản thiết kế đồ họa trên Compaq Presario đầu tiên. Và thật cảm hứng khi biết rằng năm 16 tuổi, anh đã bắt đầu bước những bước chân đầu tiên khi đồng sáng lập ra Công ty khởi nghiệp công nghệ đầu tiên – chuyên về tư vấn phát triển và thiết kế web với tên là Trang Design Co., cùng với một người bạn đồng hương trùng họ với mình.
Tại Học viện Công nghệ Rochester, ngay từ những năm tháng còn đang theo học, anh xây dựng ý tưởng, nghiên cứu, chế tác và phân phối bộ khuếch đại âm thanh với một Công ty khác mà chính anh là đồng sáng lập – có tên là 7audio. Chưa kể, Tony cũng phụ trách chạy máy chủ tệp trên mIRC ở chế độ nền.
Anh tốt nghiệp RIT và bước những nấc thang lớn hơn, ở những Công ty và Tập đoàn lớn hơn. Không biết là đáng tiếc hay đáng mừng, khi mà chữ “lớn hơn” không kìm lại nổi bước chân tự cho ưa phiêu lưu để tìm ra những chân trời mới, và anh lại tiếp tục bám theo những ấp ủ hết sức nặng ký cho các Công ty khởi nghiệp tiếp theo. Chi tiết về hậu trường của những năm tháng vươn cánh bay nhảy những vòng đầu tiên được kể tường tận trong cuốn hồi ký hết sức chân thành của Ly Tran – chị gái yêu thương của Tony, cũng như là hành trình đáng kinh ngạc của gia đình anh mang tên là House of Sticks.
BLOCKCHAIN – KHI TONY TRAN THAI NGHÉN TƯ DUY
Đó là một bữa tiệc đáng nhớ vào chừng tám năm trước, Tony đến trung tâm thành phố Seattle, nơi mà Coinme – máy ATM Bitcoin đầu tiên được ra mắt ở Tây Bắc với sự hoan nghênh hết sức nhiệt liệt. Nói về anh khi đó, là lúc anh đang điều hành một Công ty khởi nghiệp. Bữa tiệc đó đáng nhớ vì, nó gieo trong đầu anh một hạt mầm chờ đủ nắng để mở ra cho anh một chân trời mới.
Vì vướng bận Công ty khởi nghiệp cá nhân và hàng tá những tính chất căng thẳng mà hầu khắp các Công ty khởi nghiệp đều phải đối mặt, nên đến tận hai năm sau – năm 2016, Tony mới bước đầu thai nghén những ý tưởng đầu tiên về ngành tiền điện tử. Việc đầu tiên là khai thác Bitcoin, và thật thú vị khi anh đi theo dấu chân của những Apple hay Microsoft, anh bước những bước đầu tiên tại nhà để xe của mình ở Kirkland.
Chính trong khoảng thời gian này đã khiến Tony đặt nhiều câu hỏi và định hình tư duy của mình về ngành công nghiệp vĩ mô này. Anh suy nghĩ về bản chất của giá trị thông tin và quyền sở hữu, cũng như cái cách mà blockchain phân tán (DLT) sẽ thay đổi thế giới này như thế nào. Và cuối cùng, một câu hỏi đau đầu mang tầm nhìn của một nhà Cách mạng – Tony tin rằng blockchain sẽ là chìa khóa của tương lai! Nhưng, tiềm năng thực sự thực sự to lớn đó chỉ được mở khóa bởi người dùng cuối.
Từng đêm mất ngủ với chồng chất những câu hỏi hết sức phức tạp đối với một ngành công nghiệp hàn lâm, cũng như hết sức mới mẻ, Tony gặp rất nhiều khó khăn trong giai đoạn này âu cũng là điều dễ hiểu. Blockchain sẽ thế nào nếu trở nên đại chúng? Sẽ thế nào nếu như nó đơn giản hóa đến mức một người ít hiểu biết nhất về ngành này cũng có thể hiểu – hoặc chí ít có thể tận dụng được sức mạnh của nó? Nếu mà một thế giới, nơi mà những người sáng tạo nội dung có thể quản lý được chất xám và công lao của mình có thể quản lý nó trên một “cuốn sổ cái” để tối đa hóa lợi nhuận sẽ như thế nào? Còn nhiều câu hỏi khác nữa, nhưng chắc chắn, nếu có thể hiện thực hóa và trả lời những câu hỏi đó – thế giới sẽ thay đổi! Và người trả lời nó sẽ trở nên vĩ đại.
Vậy, Tony đã làm gì? Anh trả lời những câu hỏi đó – giống cái cách mà anh đã trả lời cho từng dòng mã web đầu tiên anh viết, hoặc từng bản thiết kế mà anh thực hiện.
Nhận ra blockchain nói chung đang thiếu cho mình một “hệ điều hành” – Tony trả lời những câu hỏi hóc búa bằng những thiết kế và phát triển những lớp trừu tượng đầu tiên – còn gọi là giao diện người dùng – sao cho blockchain trở nên có ý nghĩa với mọi người, để rồi biến thành một công cụ mà ai cũng sẽ muốn tận dụng sức mạnh của nó. Và rồi, chuyện gì đến cũng đến! Sau vài tháng tạo mẫu, anh trả lời triệt để cho những câu hỏi trên bằng việc nộp Bằng sáng chế vào năm 2016 và được cấp chính thức tại Hoa Kỳ vào năm 2020, cũng như Trung Quốc vào tháng tư năm 2022. Trong suốt khoảng hành trình đó, anh còn phát minh ra một số công nghệ khác – trong đó bao gồm cách triển khai Đa blockchain tùy biến mở rộng động, hiện đã có mặt tại Mainnet và chờ một tấm Bằng sáng chế mới.
SAU LƯNG MỘT NGƯỜI ĐÀN ÔNG THÀNH CÔNG LÀ BÓNG DÁNG CỦA MỘT NGƯỜI PHỤ NỮ “XÔ ĐẨY” – NGƯỜI ĐỒNG CAM VỚI KHOẢNH KHẮC CAY ĐẮNG NHẤT
Trải dài theo dòng chảy của lịch sử loài người, khi mà mọi phát minh, phát kiến cho ra những thành quả to lớn đều dễ dàng nhận thấy sa số những cay đắng từ những lần va vấp cay đắng, và hằng hà những thất vọng như bóp nghẹt đi từng tế bào sáng tạo đang chảy trong đại não.
Nhưng, sẽ luôn còn những người đi đầu kiên định và gan lì, sẵn sàng thử lại cho bằng hết những giọt kiên nhẫn cuối cùng chảy trong huyết mạch. Bởi như Thomas Edison từng nói: “Tôi không thất bại 10.000 lần mới tạo ra được bóng đèn, mà là tôi tìm ra 9.999 cách để KHÔNG tạo ra bóng đèn mà thôi!”.
Dù vậy, đằng sau ánh đèn sân khấu thì hậu trường bằng một cách nào đó cứ ngổn ngang như vậy. Nơi đó có mùi nước mắt, mùi mồ hôi, và đôi khi còn là mùi tâm huyết của máu nữa. Chính sân sau của sự nghiệp Tony gầy dựng cũng vậy. 13 lần phát triển nền tảng sau khi đã tập hợp những đội lớn tài năng nhất quy về một mối, cùng việc xây dựng 4 blockchain với các công nghệ và cách tiếp cận khác nhau để đạt được kỳ vọng. Và câu trả lời là thất vọng – khi mà những lần sau LUÔN TỆ hơn những lần trước rất nhiều. Còn gì tồi tệ bằng khi bạn đã thay cách giải toán tới lần thứ mấy mà bạn không dám nhớ, và kết quả cho ra cuối cùng vẫn là sai và một con điểm không thể nào chấp nhận được? Đó là làm toán – còn khi nói về chuyện Doanh nghiệp hay Công ty – thì nó sẽ là TIỀN!
Cho nên thật sự sẽ rất thiếu công bằng nếu như không nhắc đến vợ anh – người hầu như dùng hết tháng năm thanh xuân cũng như cả đời mình – để “xô đẩy” anh qua hướng đường mà đích đến là sự thành công đang vẫy tay mời gọi.
“Ai đó đã từng nói với tôi rằng ‘đằng sau mỗi người đàn ông vĩ đại là một người phụ nữ xô đẩy’ – Anh ấy nói hoàn toàn đúng” – Tony chốt lại câu kết luận đó bằng một nụ cười sảng khoái và thú vị.
Khi bắt đầu bước chân vào ngành tiền điện tử – Tony có những sự lựa chọn hết sức rõ ràng: Hoặc sẽ khai thác Bitcoin với ngân sách lũy tiến theo thời gian, hoặc xây dựng một thứ gì đó để tận dụng sức mạnh khổng lồ của Blockchain. Thật dễ dàng để nhận thấy, cái giá phải trả cho việc xây dựng vốn đã rất mơ hồ mà hầu như chưa có một khái niệm đủ chuẩn sẽ là lớn như thế nào! Thậm chí khó mà có thể tưởng tượng được. Xây một thứ mà hầu như mình còn chưa thể khái niệm hoặc hiểu được nó? Đúng là điều điên rồ nhất có thể nghĩ ra.
Điều khiến Tony Tran tiếp tục đi trên con đường chinh phục đó, chính là nền tảng niềm tin hết sức vững chắc, thậm chí là siêu nhiên siêu thực để phủ định hết tất cả những thất bại cay đắng và thực tế đánh phủ đầu mình hết sức khắc nghiệt. “Với nền tảng niềm tin đó, nó sẽ là bệ phóng. Và một khi bạn có được một chỗ ngồi cho bệ phóng đó, bạn sẽ mãi mãi không bao giờ bắt đầu mọi chuyện bằng con số không. Bệ phóng đó là vợ tôi!” – Tony lại cười. Một nụ cười không thể pha lẫn đi đâu được.
“Cô ấy thúc giục tôi – nói theo cách thô bạo hơn là ‘xô đẩy’ vì sự quyết đoán hiếm có cộng với một tình yêu nồng ấm – cùng niềm tin vô điều kiện của chị tôi dành cho tôi, cũng như sự tài trợ hết mình của chị cho sự phát triển ban đầu. Bằng những giá trị đó, chúng tôi trả giá hầu như mọi thứ mà chúng tôi có và nhiều hơn thế nữa. Tôi đã ngã, lại một lần ngã, ngã thêm lần nữa, cho đến khi tôi lười kiểm tra xem mình đã ngã bao nhiêu lần. Và rồi, mọi việc diễn ra tốt đẹp hơn – bất chấp những khó khăn chưa bao giờ có dấu hiệu hạ nhiệt và dừng lại!”.
“Vợ tôi đã giúp tôi duy trì được một tư duy tích cực. Nó bao gồm cả việc dự trù bằng những kế hoạch dự phòng xoay vòng, sẵn sàng chấp nhận rằng mọi việc sẽ không suôn sẻ, thậm chí là dẫn đến những điều bất ngờ tồi tệ nhất. Để có thể vững tin mà nói với bản thân mình vào mỗi buổi sáng rằng ‘đây sẽ là một chuyến đi khó khăn cho đến khi chinh phục được nó’ tại những thời điểm tệ hại nhất, chính là sự biết ơn vô hạn từ những bàn tay giúp đỡ xung quanh mình, khi được sống để chứng kiến từng bước mà Thế giới tiến tới bờ vực của một sự thay đổi đáng kinh ngạc vượt ngoài sự tưởng tượng của loài người!”.
ĐÂU LÀ CHIẾN LƯỢC ĐỂ CÓ ĐƯỢC LỢI THẾ CẠNH TRANH MÀ CÁC CÔNG TY BLOCKCHAIN NÊN XEM XÉT? – 3 ĐIỀU THÚ VỊ & 3 ĐIỀU LO LẮNG VỀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP BLOCKCHAIN NÓI CHUNG DƯỚI GÓC NHÌN CỦA TONY
Nói về những góc độ thuần chuyên môn như thế này, Tony tỏ ra là một người thẳng thắn khi đã chia sẻ sao cho đơn giản nhất về thế giới quan của mình.
Thương trường là chiến trường. Chìa khóa để có thể nắm được cục diện chính là vị thế cửa trên mà mình đang đứng – hay đúng hơn là lợi thế cạnh tranh!
Riêng về blockchain, lợi thế cạnh tranh theo quan điểm của Tony nằm ở việc xây dựng các giải pháp thực sự giải quyết được vấn đề lớn hiện còn đang tồn đọng của Web2. Đó chính là sự khác biệt mà nếu có – bạn sẽ dành được chiến thắng.
Khi mà ngành công nghiệp này đang được xây dựng dựa trên cường điệu và FOMO – mọi người đang xây dựng dựa trên nền tảng mà người khác đã xây dựng – sẽ rất sớm đi vào thoái trào. Các doanh nghiệp thay vì hướng blockchain cho những kỹ sư với những con chip tối tân nhất, hay những độc giả đang tìm kiếm cơ hội để có cho một cái máy bơm tiền từ ngành công nghiệp này, thì nên hướng rộng ra hơn cho các nhóm đối tượng khác – chính xác là MỌI NGƯỜI. Đừng xây dựng Công ty dựa trên tokenomics hoặc white-paper – tưởng chừng màu mỡ nhưng thực ra chỉ là một nguồn lợi nhuận hết sức ngắn hạn so với tiềm năng thực sự của Blockchain.
3 điều thú vị về ngành công nghiệp blockchain dưới góc nhìn của Tony Tran
- 1/ Tài chính (Tài chính phi tập trung hoặc DeFi)
- 2/ Quyền sở hữu (Tài chính xã hội hoặc SoFi)
- 3/ Web3 (hoặc Metaverse)
Suy cho cùng, nếu lịch sử thế giới gói gọn chung cho một cụm từ thì nó sẽ là trao đổi giá trị. Trong khi blockchain sẽ thay đổi và tạo nền tảng cho tương lai và mọi thứ, từ việc trao đổi giá trị – cơ hội giữa con người với con người cho đến việc đánh giá giá trị quyền sở hữu và mọi thứ. Blockchain bảo đảm nguyên tắc tôn trọng sự sáng tạo để tạo ra và sử dụng thành quả của sự sáng tạo đó, bao gồm các thuộc tính chỉ tồn tại trong thế giới vật chất. Blockchain tôn trọng nguyên tắc khan hiếm, tính bất biến, tính đồng nhất và kể cả tính hữu hình. Từ đó, những trụ cột này sẽ thiết lập nền tảng cho làn sóng công nghệ tiếp theo.
3 điều lo ngại về ngành công nghiệp blockchain dưới góc nhìn của Tony Tran
1/ Sự hấp tấp của các dự án blockchain nói chung – vì đa phần các Công ty/Doanh nghiệp xây dựng nên những dự án blockchain đều đuổi theo xu hướng hiện tại thời điểm đó đang thịnh hành với mục đích kiếm tiền nhanh chóng với tốc độ nhanh nhất (thậm chí là bất chấp hậu quả) – thay vì dựa trên các nguyên tắc cơ bản về kinh doanh.
2/ Sự cố thủ – khi các dự án nói riêng và Công ty/Doanh nghiệp nói chung quá cố thủ trong chu kỳ công nghệ, thay vì dùng chính công nghệ để xác định sự phù hợp của sản phẩm đối với thị trường. Điều này không bao giờ mang lại lợi ích lâu dài – hay không muốn nói là sẽ gặp nhiều hệ lụy.
3/ Thiếu chiều sâu – dẫn đến các điều bất lợi và thất bại đến là điều dễ hiểu. Đáng sợ hơn, sự hưng phấn – hay phấn khích – về tương lai rồi cũng sẽ mất đi. Đó là khoảnh khắc mà dấu chấm hết sẽ đặt xuống, đánh dấu sự sụp đổ của cả một ngành.
5 ĐIỀU CẢI TỔ LẠI NGÀNH CÔNG NGHIỆP TIỀN ĐIỆN TỬ – TẦM NHÌN CỦA MỘT NHÀ CÁCH MẠNG
Để tiến hóa, ngành công nghiệp tiền điện tử cần phải:
1/ Phát hành mã hóa lần đầu sao cho tối ưu hơn (ICO – Initial Coin Offering): Khi mà việc phát hành mã hóa lần đầu của bất cứ một đồng coin nào trở nên quá dễ dàng, cũng như việc bị nuốt chửng bởi lòng tham của người tạo ra chúng và người mua chúng, thì hậu quả rõ ràng nhất chính là việc ICOs vướng phải quá nhiều những trò lừa đảo tiếp thị toàn cầu. Sự hào nhoáng của “Dự án”, của những lần kêu gọi bất hợp pháp trên toàn cầu. Phát hành mã hóa lần đầu tối ưu hơn là một trong những nhiệm vụ tiên quyết mà các Công ty/Doanh nghiệp tiên phong của Web3 bắt buộc phải làm tốt – để cho ra một hệ sinh thái văn minh và mang giá trị bền vững lâu dài.
2/ Tập trung vào trải nghiệm của người dùng (UX-user experience): Vì sao blockchain chưa tiếp cận rộng rãi với người dùng? Vì người dùng không có một hệ thống diện rộng để tối đa hóa trải nghiệm và đơn giản hóa tiếp cận. Tối ưu trải nghiệm của người dùng trong suốt hành trình sử dụng đối với blockchain để có thể thực hiện được mục tiêu đó là ưu tiên cấp thiết phải được thực hiện đồng bộ với tốc độ nhanh nhất.
3/ Tách khỏi phân quyền hoàn toàn: Về mặt khái niệm, người nằm trong hệ sinh thái blockchain hiện tại phải tự phục vụ dẫn đến hy sinh quá nhiều công sức của hệ thống trong khi đổi lại lợi ích hầu như quá thấp so với tiềm năng của nó. Sẽ ra sao khi người nằm trong hệ sinh thái blockchain tự đưa ra luật chơi riêng thay vì phó mặc lợi ích cho người đã xây dựng lên một hệ thống nền tảng có sẵn trước đó? Nó thực sự là một cuộc cách mạng.
4/ Tuyệt đối không xây dựng các DAOs: Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) bản chất là rất tốt, nhưng tuyệt nhiên nó sẽ không bao giờ thành công với tư cách là một tổ chức bền vững. Nó liên quan đến việc bạn phải nhận ra con người vừa theo chủ nghĩa cá nhân vừa phải theo chủ nghĩa tập thể. Quyền tự chủ sẽ làm hạn chế tính cá nhân khi nó hoạt động như một tập thể.
5/ Thế giới không phải là một trò chơi: Nghe thì hết sức logic, nhưng vô tình đa phần những người đang nằm trong hệ sinh thái blockchain lại suy nghĩ theo hướng ngược lại – hết sức phi logic. Điều quan trọng nhất là không để tính chất của các mã Coin trở thành “đánh bạc” thay vì là một sứ mệnh mà một Dự án đang phải mang trọng trách ấy trên vai.
LỜI CUỐI – TONY TRAN: STEVE JOBS MỚI CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP BLOCKCHAIN
Giai đoạn những năm 2016 – 2017, Tony dành hầu hết thời gian và sự tập trung của mình để tạo ra một ICO dựa trên các khái niệm sáng tạo – khi mà thị trường lúc đó đã là một bong bóng khổng lồ – đạt đến đỉnh cao của ngành công nghiệp này. Thay vì tập trung làm giàu bằng cách chạy theo xu hướng như đào coin đối với quy mô cá nhân hay tạo ra một mã Coin đối với quy mô Công ty hay Doanh nghiệp – Tony chọn xây dựng một nhóm và phát triển đều đặn các sản phẩm với mục tiêu giải quyết các vấn đề đang tồn đọng ở thị trường nói chung và Web2 nói riêng.
Với sứ mệnh là mang blockchain đến gần hơn nữa với con người, sự tận tụy và toàn tâm của anh đối với việc lựa chọn một hành trình đầy chông gai và thử thách đến như vậy quả là một niềm cảm hứng hết sức to lớn.
“Mặc dù thật khó khăn để có thể thay đổi được thế giới, nhưng công nghệ blockchain dưới định dạng thực tế sẽ là chìa khóa đủ tiềm năng để có thể làm được điều đó!” – Tony chia sẻ với một ánh mắt cương quyết, một ánh mắt đã từng trải qua rất nhiều thách thức và thất vọng.
Tôi tò mò, liệu câu nói nào đã truyền cảm hứng để thúc đẩy anh nhiều như vậy?
“Nếu một người làm chủ được một điều và hiểu rõ một điều, thì người đó đồng thời sẽ có cái nhìn sâu sắc và hiểu biết về nhiều thứ – câu đó của Vincent Van Gogh. Đó là câu nói yêu thích nhất mọi thời đại của tôi – và tôi đã tập trung chỉ để làm chủ được một điều và hiểu rõ nhất một điều – đó chính là sáng tạo!”
“Nó cho phép tôi có một cái nhìn sâu rộng về mọi thứ. Tôi có thể nhìn thấy blockchain, mà blockchain thì cần sự sáng tạo hơn bao giờ hết!”.
Với niềm cảm hứng to lớn từ câu chuyện của anh, cầu chúc mọi điều an lành sẽ đến với anh, để cùng trông chờ vào những phát kiến kỳ vĩ trong tương lai. Và để cùng chờ xem, thế giới sẽ được những nhà Cách mạng như anh thay đổi như thế nào!
Quý vị độc giả có thể follow các kênh thông tin của Tony Tran ở Twitter @mistaafa, Linkedlin Tony K.Tran hoặc tại website www.peer.inc
